Quan điểm đồng điệu với Trump của tân ngoại trưởng Mỹ

Mike Pompeo, người được Trump đề cử vào vị trí ngoại trưởng Mỹ. Ảnh: AP.

Tổng thống Mỹ Trump đã sa thải ngoại trưởng Rex Tillerson và chọn giám đốc CIA Mike Pompeo để đảm nhận vị trí này. Pompeo sẽ cần sự phê chuẩn của thượng viện Mỹ để nhậm chức.

Pompeo, sinh năm 1963, tốt nghiệp học viện quân sự West Point và có thời gian phục vụ trong quân đội trước khi được bầu vào quốc hội năm 2010. Ông đã phát triển mối quan hệ tốt với các đảng viên Cộng hòa chuyên về tình báo và đóng vai trò nổi bật trong Ủy ban đặc biệt về Benghazi, điều tra vụ tấn công khủng bố vào cơ sở chính quyền Mỹ ở Libya năm 2012, khiến ông nhận được nhiều sự ủng hộ trong quốc hội. Ông trở thành giám đốc CIA vào tháng 1/2017 và có tiếng là có quan hệ tốt với các nhân viên cấp dưới, theo NBC.

Pompeo là người có quan điểm đồng điệu với Trump về nhiều vấn đề, tiêu biểu là thỏa thuận hạt nhân Iran. Ông là một trong những người chỉ trích gay gắt nhất thỏa thuận mà các cường quốc ký với Iran năm 2015, dỡ bỏ lệnh trừng phạt với nước này để đổi lại, Iran dừng chương trình vũ khí.

Trump cũng chỉ ra quan điểm về thỏa thuận hạt nhân Iran là một trong những điểm chính dẫn đến sự thay đổi nội các. "Tôi nghĩ thỏa thuận đó thật khủng khiếp. Tôi đoán rằng ông ấy nghĩ nó ổn", Trump nói, đề cập đến Tillerson. "Tôi muốn phá vỡ nó hoặc làm một điều gì đó nhưng ông ấy không đồng quan điểm".

Khi trở thành người đứng đầu Bộ Ngoại giao, Pompeo sẽ cùng Tổng thống cân nhắc liệu có nên rút khỏi thỏa thuận này không mặc dù điều đó sẽ làm phật lòng các đồng minh châu Âu.

Tuy nhiên, quan điểm chính trị đồng điệu của họ có thể là con dao hai lưỡi. Một mặt, Bộ Ngoại giao Mỹ sẽ có thêm uy tín khi người đứng đầu là thân tín của tổng thống. Trump và Tillerson từng đôi khi đưa ra những phát ngôn trái ngược nhau và Trump từng vài lần mỉa mai ông Tillerson trước công chúng.

Michael Allen, một quan chức an ninh quốc gia dưới thời Tổng thống George W. Bush nói: "Nếu mọi người cảm thấy tiếng nói của anh không thay mặt cho Tổng thống như Tillerson thì điều đó sẽ ảnh hưởng đến uy tín của anh. Còn khi Pompeo nói, mọi người biết ông ấy đang phát biểu thay mặt cho Tổng thống".

Tuy nhiên, lòng trung thành với tổng thống có thể khiến Pompeo không được lòng phe Dân chủ. "Nếu ông ấy hoàn toàn nghiêng về đảng Cộng hòa thì điều đó sẽ không tốt. "Ngoại trưởng phải là người đặt lợi ích của nước Mỹ lên trước tiên", thượng nghị sĩ Dân chủ Bill Nelson nói.

Thượng nghị sĩ Chris Murphy bày tỏ quan ngại rằng Pompeo sẽ khuyến khích Trump có lập trường quyết liệt hơn trong các vấn đề đối ngoại. "Tôi biết Mike, tôi thích ông ấy, nhưng những người trong quốc hội biết rằng ông ấy không phải là người đặt ngoại giao lên trên sức mạnh quân sự".

Pompeo đã tự tách mình khỏi một số lập trường gây tranh cãi của Trump nhưng vẫn không làm mất đi thiện cảm của tổng thống dành cho mình. Ông đã nhắc lại kết luận của cộng đồng tình báo rằng Nga đã can thiệp vào bầu cử tổng thống Mỹ năm 2016. 

Tuy nhiên, Pompeo cũng đưa ra quan điểm có lợi cho Trump. Ông nói chiến dịch thông tin của Nga "không ảnh hưởng được đến kết quả của cuộc bầu cử" mặc dù cơ quan tình báo Mỹ không đưa ra đánh giá này. CIA sau đó đã đính chính.

Hiện chưa rõ việc bổ nhiệm Pompeo sẽ có ảnh hưởng thế nào đến cuộc gặp thượng đỉnh Mỹ - Triều. Kể từ mùa hè năm ngoái, Pompeo đã nhiều lần cảnh báo rằng Kim Jong-un chỉ cần thêm thời gian ngắn là có khả năng tấn công Mỹ bằng vũ khí hạt nhân. Ông cũng phụ trách một chiến dịch bí mật chống lại Triều Tiên, được cho là liên quan đến việc làm gián đoạn chuỗi cung ứng và tấn công mạng nhằm vào chương trình vũ khí của Triều Tiên.

Thực tế, không cơ quan nào hoài nghi về việc ông Kim sẵn sàng từ bỏ kho vũ khí nhiều hơn CIA. Một trong những nhà phân tích hàng đầu về Triều Tiên cho biết theo quan điểm của CIA, không có áp lực trừng phạt nào thuyết phục được ông Kim từ bỏ vũ khí, vì ông ấy cho rằng chúng là công cụ giúp bảo vệ mình trước Mỹ và đồng minh.

Các đồng nghiệp của Pompeo nói rằng ông cũng chia sẻ quan điểm đó. Điều đó có thể cho thấy rằng mặc dù Pompeo sẽ sớm là người phụ trách nỗ lực đàm phán với Triều Tiên, mong đợi thành công của ông không cao. Tuy nhiên, Pompeo cũng nhiều lần ca ngợi rằng Trump đã thực hiện nhiều nỗ lực để giải quyết khủng hoảng Triều Tiên hơn bất cứ người tiền nhiệm nào.

Thượng nghị sĩ Tom Cotton, bạn thân của ông Pompeo, nói rằng dù đôi khi có quan điểm mạnh mẽ và ngôn từ gay gắt, ông Pompeo là một lựa chọn tốt cho Bộ Ngoại giao Mỹ. "Ông ấy sẽ không né tránh những vấn đề khó khăn, nhưng ông ấy cũng sẽ không làm phiền ai một cách vô ích".

Phương Vũ