Phát triển kinh tế vùng kiểu 'dàn hàng ngang'

 Tại Diễn đàn kinh tế Đông Nam Bộ thường niên 2017 diễn ra chiều 26/9, PGS-TS Trần Đình Thiên, Thành viên Tổ Tư vấn Kinh tế Thủ tướng, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam cho rằng, vai trò, vị thế vượt trội của Đông Nam bộ là rõ ràng và nó đang phát triển vượt lên so với cả nước, song vẫn còn thấp xa khả năng và mong muốn. 

Nguyên nhân theo ông là tư duy phát triển từng tỉnh, tầm nhìn "tỉnh ta" vẫn chi phối; chưa rõ tư duy phát triển vùng, không có cơ chế, chính sách phát triển vùng (hạ tầng, thể chế, cơ chế phát triển)....

Đặc biệt, sự quan tâm đến phát triển vùng chưa định hình thật rõ mục tiêu vì đầu tàu, dựa vào đầu tàu (hạt nhân vùng), chưa có chính sách, cơ chế thực sự hỗ trợ thúc đẩy vai trò hạt nhân, tiên phong. Tư duy phát triển quốc gia và phát triển vùng vẫn bị chi phối bởi tư duy "dàn hàng ngang", "chia đều". Vùng Đông Nam Bộ cũng có cơ chế, chính sách vận hành giống như các vùng khác trong cả nước.

Do đó, theo ông Thiên phải tạo ra một cơ chế khác biệt cho "vùng trọng điểm" này. “Nếu cơ chế cho đầu tàu cũng giống như các toa tàu thì đừng mong có sự bứt phá, đừng mong đầu tàu sẽ kéo được cả đoàn tàu đi”, ông Thiên nói. TP HCM luôn được xem là đầu tàu, Đông Nam Bộ là vùng trọng điểm nhưng hiện nay “chỗ nào cũng tắc” do thiếu nguồn lực đầu tư.

Vì vậy, ông Thiên cho rằng, bàn về liên kết, phát triển vùng thì vấn đề quan trọng là bàn về phân bổ nguồn lực. Chỗ nào cần bứt phá, cần trở thành đầu tàu thì phải đầu tư mạnh, trở thành đầu tàu thực sự. Hiện nay, hạ tầng kết nối là vấn đề then chốt cho vùng. Nếu không đầu tư đột phá để giải tỏa ách tắc về hạ tầng giao thông, liên kết vùng thì sẽ khó có được sự phát triển, đồng bộ.

Tiến sĩ Vũ Thành Tự Anh, Giám đốc Trường Chính sách và Quản lý Đại học Fulbright, Thành viên Tổ tư vấn Kinh tế của Thủ tướng đánh giá, mặc dù Đông Nam Bộ đóng góp 45% GDP nhưng đầu tư cho vùng chỉ chiếm khoảng 18,5% tổng vốn đầu tư cả nước, hoàn toàn không tương xứng với những đóng góp to lớn của vùng. "Riêng TP HCM, từ 1/1/2017, tỷ lệ thu ngân sách được giữ lại đã giảm mạnh từ 23% xuống chỉ còn 18%", ông Anh chia sẻ. 

Đông Nam Bộ là vùng kinh tế trọng điểm phía Nam nhưng nguồn lực đầu tư chưa tương xứng để phát triển. Ảnh: PV.

"Thiếu nguồn lực, tắc nghẽn cơ sở hạ tầng và chưa có một thể chế phù hợp cho hợp tác và liên kết vùng là ba nút thắt đối với tăng trưởng của vùng Đông Nam Bộ", Tiến sĩ Anh nhận định và cho rằng, nếu những nút thắt này không được tháo gỡ thì tốc độ tăng trưởng của vùng nhất định sẽ đi xuống, cơ cấu kinh tế sẽ khó chuyển đổi, cơ hội bứt phá vươn lên hầu như không có.

Do đó, ông Anh cho rằng, ưu tiên đầu tư cho TP HCM và cả vùng kinh tế Đông Nam Bộ cần được xem xét như một ưu tiên chiến lược đầu tư kinh tế của cả nước. Bởi nếu “đầu tàu kinh tế” không có được sự bứt phá thì sẽ khó tạo ra sự lan tỏa, kích thích sự phát triển kinh tế của cả vùng và cả nước.

Ông Cao Đức Phát - Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Trưởng ban thường trực Ban Kinh tế Trung ương cũng phân tích, vùng Đông Nam Bộ đóng góp gần 60% thu ngân sách quốc gia, GDP tính theo đầu người cao gần gấp 2,5 lần mức bình quân cả nước; có tỷ lệ đô thị hóa cao nhất nước; tốc độ tăng trưởng kinh tế của vùng luôn cao hơn khoảng 1,4 lần đến 1,6 lần tốc độ tăng trưởng bình quân chung cả nước.

Tuy nhiên, theo ông Phát, sự phát triển của vùng chưa tương xứng với tiềm năng, lợi thế. Một số hạn chế cơ bản của vùng chưa được khắc phục. Trong đó ông nhấn mạnh đến các yếu tố mô hình tăng trưởng chậm chuyển đổi, hạ tầng hạn chế, chất lượng đô thị thấp…

Để khắc phục điểm yếu này, ông Phát đề xuất hình thành thể chế điều phối vùng hiệu quả, thành lập Hội đồng kinh tế vùng Đông Nam Bộ. Trong đó, giao cho TP HCM là Chủ tịch thường trực Hội đồng vùng, và mời Thủ tướng Chính phủ làm trưởng Ban chỉ đạo. Bên cạnh đó, cần làm rõ những nội dung cấp vùng chỉ thực hiện với Nghị quyết của Hội đồng vùng (hạ tầng, cảng, khu kinh tế, một số dịch vụ công,...); thống nhất về chính sách, đầu tư, liên kết và phân chức năng các khu công nghiệp; hình thành qũy đầu tư, qũy xúc tiến đầu tư vùng.

Lệ ChiTại Diễn đàn kinh tế Đông Nam Bộ thường niên 2017 diễn ra chiều 26/9, PGS-TS Trần Đình Thiên, Thành viên Tổ Tư vấn Kinh tế Thủ tướng, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam cho rằng, vai trò, vị thế vượt trội của Đông Nam bộ là rõ ràng và nó đang phát triển vượt lên so với cả nước, song vẫn còn thấp xa khả năng và mong muốn.

Nguyên nhân theo ông là tư duy phát triển từng tỉnh, tầm nhìn "tỉnh ta" vẫn chi phối; chưa rõ tư duy phát triển vùng, không có cơ chế, chính sách phát triển vùng (hạ tầng, thể chế, cơ chế phát triển)....

Đặc biệt, sự quan tâm đến phát triển vùng chưa định hình thật rõ mục tiêu vì đầu tàu, dựa vào đầu tàu (hạt nhân vùng), chưa có chính sách, cơ chế thực sự hỗ trợ thúc đẩy vai trò hạt nhân, tiên phong. Tư duy phát triển quốc gia và phát triển vùng vẫn bị chi phối bởi tư duy "dàn hàng ngang", "chia đều". Vùng Đông Nam Bộ cũng có cơ chế, chính sách vận hành giống như các vùng khác trong cả nước.

Do đó, theo ông Thiên phải tạo ra một cơ chế khác biệt cho "vùng trọng điểm" này. “Nếu cơ chế cho đầu tàu cũng giống như các toa tàu thì đừng mong có sự bứt phá, đừng mong đầu tàu sẽ kéo được cả đoàn tàu đi”, ông Thiên nói. TP HCM luôn được xem là đầu tàu, Đông Nam Bộ là vùng trọng điểm nhưng hiện nay “chỗ nào cũng tắc” do thiếu nguồn lực đầu tư.

Vì vậy, ông Thiên cho rằng, bàn về liên kết, phát triển vùng thì vấn đề quan trọng là bàn về phân bổ nguồn lực. Chỗ nào cần bứt phá, cần trở thành đầu tàu thì phải đầu tư mạnh, trở thành đầu tàu thực sự. Hiện nay, hạ tầng kết nối là vấn đề then chốt cho vùng. Nếu không đầu tư đột phá để giải tỏa ách tắc về hạ tầng giao thông, liên kết vùng thì sẽ khó có được sự phát triển, đồng bộ.

Tiến sĩ Vũ Thành Tự Anh, Giám đốc Trường Chính sách và Quản lý Đại học Fulbright, Thành viên Tổ tư vấn Kinh tế của Thủ tướng đánh giá, mặc dù Đông Nam Bộ đóng góp 45% GDP nhưng đầu tư cho vùng chỉ chiếm khoảng 18,5% tổng vốn đầu tư cả nước, hoàn toàn không tương xứng với những đóng góp to lớn của vùng. "Riêng TP HCM, từ 1/1/2017, tỷ lệ thu ngân sách được giữ lại đã giảm mạnh từ 23% xuống chỉ còn 18%", ông Anh chia sẻ.

phat-trien-kinh-te-vung-kieu-dan-hang-ngang
Đông Nam Bộ là vùng kinh tế trọng điểm phía Nam nhưng nguồn lực đầu tư chưa tương xứng để phát triển. Ảnh: PV.
"Thiếu nguồn lực, tắc nghẽn cơ sở hạ tầng và chưa có một thể chế phù hợp cho hợp tác và liên kết vùng là ba nút thắt đối với tăng trưởng của vùng Đông Nam Bộ", Tiến sĩ Anh nhận định và cho rằng, nếu những nút thắt này không được tháo gỡ thì tốc độ tăng trưởng của vùng nhất định sẽ đi xuống, cơ cấu kinh tế sẽ khó chuyển đổi, cơ hội bứt phá vươn lên hầu như không có.

Do đó, ông Anh cho rằng, ưu tiên đầu tư cho TP HCM và cả vùng kinh tế Đông Nam Bộ cần được xem xét như một ưu tiên chiến lược đầu tư kinh tế của cả nước. Bởi nếu “đầu tàu kinh tế” không có được sự bứt phá thì sẽ khó tạo ra sự lan tỏa, kích thích sự phát triển kinh tế của cả vùng và cả nước.

Ông Cao Đức Phát - Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Trưởng ban thường trực Ban Kinh tế Trung ương cũng phân tích, vùng Đông Nam Bộ đóng góp gần 60% thu ngân sách quốc gia, GDP tính theo đầu người cao gần gấp 2,5 lần mức bình quân cả nước; có tỷ lệ đô thị hóa cao nhất nước; tốc độ tăng trưởng kinh tế của vùng luôn cao hơn khoảng 1,4 lần đến 1,6 lần tốc độ tăng trưởng bình quân chung cả nước.

Tuy nhiên, theo ông Phát, sự phát triển của vùng chưa tương xứng với tiềm năng, lợi thế. Một số hạn chế cơ bản của vùng chưa được khắc phục. Trong đó ông nhấn mạnh đến các yếu tố mô hình tăng trưởng chậm chuyển đổi, hạ tầng hạn chế, chất lượng đô thị thấp…

Để khắc phục điểm yếu này, ông Phát đề xuất hình thành thể chế điều phối vùng hiệu quả, thành lập Hội đồng kinh tế vùng Đông Nam Bộ. Trong đó, giao cho TP HCM là Chủ tịch thường trực Hội đồng vùng, và mời Thủ tướng Chính phủ làm trưởng Ban chỉ đạo. Bên cạnh đó, cần làm rõ những nội dung cấp vùng chỉ thực hiện với Nghị quyết của Hội đồng vùng (hạ tầng, cảng, khu kinh tế, một số dịch vụ công,...); thống nhất về chính sách, đầu tư, liên kết và phân chức năng các khu công nghiệp; hình thành qũy đầu tư, qũy xúc tiến đầu tư vùng.

Lệ Chi