Nghệ sĩ Mạnh Dung (83 tuổi) và Thanh Dậu (78 tuổi) là khách mời buổi ra mắt mùa giải mới của cuộc thi tìm tài năng ca cổ Trần Hữu Trang giữa tháng 7 tại TP HCM. Ngồi cạnh vợ, thỉnh thoảng ông nắm tay bà, quay sang cười trìu mến. Nghe đồng nghiệp trêu cặp vợ chồng vẫn lãng mạn như thuở đôi mươi, Mạnh Dung tủm tỉm cười.
Hơn nửa thế kỷ, cặp nghệ sĩ nắm tay nhau bước qua nhiều sóng gió. Chuyện tình của họ gặp thử thách ngay từ lúc mới quen. Thời điểm cuối thập niên 1950, Thanh Dậu là diễn viên đoàn cải lương Chuông Vàng, có bố mẹ là kép - hề nổi tiếng. Gặp nhau từ lúc ông mới ngoài đôi mươi, ấn tượng đầu tiên của bà về ông là chàng trai cao ráo, vóc dáng rắn chắc, khuôn mặt cương nghị. Những lần ông một mình ôm đàn tập, bà trộm nhìn rồi tương tư lúc nào không hay.
Ngày ấy, dù được nhiều nghệ sĩ trong đoàn để ý, ánh nhìn của Thanh Dậu chỉ hướng về anh kép giỏi giang, hiền lành, ít nói. Không dám nói ra vì sợ mang tiếng "cọc đi tìm trâu", bà kín đáo bày tỏ yêu thương qua những cử chỉ, câu hỏi quan tâm. Một ngày, bà cũng được ông đáp lại bằng câu: "Anh yêu em".
Chuyện tình của họ đến tai trưởng đoàn, cả hai lập tức bị bắt họp kiểm điểm. Từ kép chánh, ông bị cắt vai suốt ba tháng, điều chuyển sang bộ phận thiết kế mỹ thuật. Yêu nhau chưa lâu, họ lại tiếp tục vấp phải rào cản từ gia đình. Lúc đó, bố mẹ bà vốn chỉ ưng thuận con nhà nòi, còn ông vốn tay ngang vào nghề. Gia đình định gả bà cho một con trai của một nghệ sĩ trong đoàn, cũng trạc tuổi của ông. Nghe tin, bà trốn lên gác, khóc suốt một buổi. Sau lần đó, đôi nghệ sĩ nhận ra không thể sống thiếu nhau. Sau sáu năm họ kiên trì thuyết phục, gia đình đành chấp nhận vì bà cũng đã ngoài 20 tuổi. Ngày đăng ký kết hôn, họ đạp xe suốt hai mươi km đường đê từ Đông Anh về Hà Nội mà lòng phơi phới. Năm 1967, một đám cưới diễn ra trong sự chúc phúc của đồng nghiệp sân khấu miền Bắc.
Với Mạnh Dung, lấy nhau về, khó khăn thực sự mới bắt đầu. Sau khi sinh con đầu lòng - một bé gái, vài năm sau, bà phát hiện mắc chứng u xơ tử cung. Khi bà nhập viện phẫu thuật, bác sĩ hỏi ý ông còn muốn vợ sinh thêm vì lo ngại sau này bà không còn khả năng mang thai. Ông đáp: "Bác sĩ cứ cứu vợ em, chứ em cũng không cần có con nữa". Nằm trên bàn mổ, nghe chồng nói, bà trào nước mắt vì thương ông. Từ đấy, cặp nghệ sĩ cùng vun vén mái ấm với cô con gái duy nhất.
Chuyện tình Mạnh Dung, Thanh Dậu thêm bền chặt sau những lần chông gai. Đầu thập niên 1980, sau khi tốt ngành đạo diễn, ông chuyển vào Nam công tác. Ở Hà Nội, bà không thể theo chồng do đang giữ vị trí trưởng đoàn cải lương. Mạnh Dung cho biết đó là thời điểm sự nghiệp ông bắt đầu thăng hoa với những vai diễn đóng dấu tên tuổi, nếu không vững lòng sẽ dễ bị trượt ngã bởi cám dỗ. Hơn một năm, đôi nghệ sĩ hâm nóng tình cảm bằng những lá thư. Cuối năm 1983, bà quyết định đưa con vào Sài Gòn để gia đình đoàn tụ. "Chúng tôi nhận ra xa cách chỉ làm nỗi nhớ thêm dài, tình yêu thêm đậm", Mạnh Dung nói.
Vợ chồng diễn viên Đất phương Nam gắn bó bằng sự tôn trọng lẫn nhau. Với Mạnh Dung, Thanh Dậu luôn là người vợ chu đáo, ân cần. Mỗi lần chồng đi ghi hình, ở các tỉnh xa, bà thức dậy sớm để chuẩn bị thức ăn, vì ông chỉ thường ăn được các món bà nấu, không quên bỏ vào túi thuốc điều trị huyết áp cho ông. Những năm gần đây, dù bận làm thiện nguyện, bà luôn sát cánh mỗi dịp ông được mời đi quay phim. Đọc kịch bản, bà thường phân tích, góp ý cho chồng về vai diễn trước khi ông nhận lời.
Mỗi sáng, ông thường có thói quen hôn bà trước khi đi làm. Ở tuổi thất thập cổ lai hy, hai nghệ sĩ vẫn xưng hô với nhau là anh - em. Có lần trong hậu trường, một diễn viên trẻ thắc mắc, ông cười khà, giải thích: "Mấy mươi năm trước vợ chồng thầy đã gọi nhau như thế, tại sao phải thay đổi khi già đi. Thầy không thấy ngượng gì vì với thầy, cô vẫn là 'em' trước đây cũng như bây giờ".
Nhiều năm qua, trong mỗi chuyến công tác xa, ông giữ thói quen mua quà tặng vợ, đôi khi chỉ là chiếc áo, mảnh khăn. Bà vẫn nhớ như in một lần đi diễn ở Lạng Sơn, bà thích một chiếc khăn nhưng không dám mua vì khá mắc. Ngày ấy, tiền cát-xê đi diễn chỉ vài hào, còn chiếc khăn trị giá gần một đồng. Biết được, ông dành dụm thù lao làm kép chánh, bí mật chọn mua một khăn có thêu hoa hồng đỏ ở bốn góc.
Hai hôm sau, diễn xong một suất, ông kéo bà vào hậu trường và tặng chiếc khăn. Bà nâng niu món quà như vật định tình, cất kín dưới hộp đựng trang sức và mang theo trong mọi chuyến lưu diễn. Bà nói: "60 năm qua, tôi giữ chiếc khăn này mà không dám xài, vì mỗi lần mở hộp ra nhìn, kỷ niệm ngày nào lại ùa về".
Nhà giáo Ưu tú Mạnh Dung tên đầy đủ là Đoàn Mạnh Dung. Ông là diễn viên của đoàn cải lương Chuông Vàng, Hà Nội, từng là kép chính nổi tiếng với gần 100 vở cải lương, trong đó có vở Bạch Xà nương, Tống Trân - Cúc Hoa, Lục Vân Tiên... Mạnh Dung được khán giả truyền hình biết đến qua hình ảnh ông già Nam bộ chất phác, hồn hậu trong các phim Đất phương Nam, Những đứa con thành phố, Nghiệt oan, Bình minh châu thổ, Cá rô anh yêu em... Nghệ sĩ Ưu tú Thanh Dậu kém chồng 5 tuổi, từng tham gia đoàn cải lương Trung ương, sau đó vào Nam, gia nhập đoàn cải lương Nam bộ.
Tam Kỳ