Cuộc đời 'tái ông thất mã' của nữ tỷ phú cho đi 12 tỷ USD

 Cuối tháng 3, MacKenzie Scott, vợ cũ của tỷ phú Jeff Bezos, thông báo trên trang Medium của mình rằng bà đã trao thêm hơn 3,86 tỷ USD dưới dạng những món quà để hỗ trợ "những người yếu thế từ mọi tầng lớp xã hội".

Thông tin được Scott công bố sau khi phóng viên NY Times tìm đến văn phòng đại diện của công ty "Tái ông thất mã" (Lost Horse) trong một tòa nhà thân thiện với môi trường ở Seattle, Mỹ. Công ty này được lặng lẽ thành lập ở Delaware vài tháng sau khi Scott ly hôn với Jeff Bezos năm 2019. Đại diện của "Tái ông thất mã" sau đó đã gọi điện cho nhiều tổ chức phi lợi nhuận khắp đất nước, trao các khoản quyên góp nhiều triệu USD từ một người ẩn danh.

Scott được xác định là nữ tỷ phú đứng sau công ty này. Bà đã quyên góp cho 1.257 nhóm, từ các tổ chức từ thiện ít biết đến tới những tổ chức lớn như Habitat for Humanity, nhóm từ thiện vừa nhận 436 triệu USD tháng trước. Câu chuyện ngụ ngôn Trung Quốc "Tái ông thất mã" cũng từng được Scott đề cập trong cuộc phỏng vấn với người dẫn chương trình truyền hình Charlie Rose năm 2013.

"Ta sẽ không bao giờ biết được đời mình đi về đâu. Vận may, vận rủi, không phải cách chúng ta nhìn nhận mọi thứ", Scott nói trong cuộc phỏng vấn khi đó. "Khi nhìn lại những ngày gian khó đã trải qua, chúng ta sẽ cảm thấy biết ơn. Nhờ có chúng, ta mới tới được nơi cần đến".

Nữ tỷ phú dường như đang đề cập đến chính những thăng trầm trong cuộc đời mình, với những bước ngoặt lớn đã thúc đẩy bà đến với con đường làm từ thiện hiện nay.

Scott sinh năm 1970 trong một gia đình khá giả. G. Scott Cuming, ông ngoại bà, là giám đốc điều hành kiêm cố vấn trưởng cho El Paso Natural Gas, một công ty năng lượng lớn. Vợ ông là Dorothy, tình nguyện viên tham gia nhiều tổ chức từ thiện.

Hai vợ chồng sinh con gái Holiday Robin Cuming năm 1943. Cuming kết hôn với Jason Baker Tuttle và sinh được ba con, trong đó MacKenzie là con thứ hai. Cô đã quyết định tự chọn họ Scott, lấy theo họ của ông ngoại.

Ông Tuttle làm cố vấn tài chính, còn vợ ở nhà chăm con. Gia đình họ sống trong một ngôi nhà đắt tiền ở Pacific Heights, khu dân cư thượng lưu tại San Francisco. Trong lời tựa giới thiệu cuốn sách đầu tiên, Scott kể lại bà đã viết được cuốn tiểu thuyết dài 142 trang có tên The Bookworm (Mọt sách) khi mới 6 tuổi như thế nào.

"Trong gần một năm, tôi dành cả buổi chiều nằm trên thảm phòng khách, bên cạnh là chồng bánh Oreo, vở tập viết và bút chì", Scott viết. "Tôi nhớ rõ khoảnh khắc nhận ra tình yêu với công việc viết lách khác hẳn tình yêu dành cho đạp xe hay bơi lội".

Jeff Sloan, giáo viên dạy Scott năm lớp 6, nhận xét "cô bé thể hiện năng khiếu rõ rệt hơn mọi học trò tôi từng dạy". Thầy Sloan rất nghiêm khắc, thường xuyên yêu cầu học trò sáng tác hàng tuần. Nhiều năm sau, Scott viết lời cảm ơn thầy trong cuốn sách đầu tiên.

Bố của Scott điều hành một công ty tư vấn đầu tư với mức lương tính theo tỷ giá hiện nay là khoảng 900.000 USD/năm. Scott theo học trường nội trú Hotchkiss ở Connecticut, còn anh trai học Đại học Georgetown.

Ấn tượng mà Scott để lại cho bạn bè cùng lớp ở trường Hotchkiss là tính kỷ luật trong công việc, hòa nhã với bạn bè và luôn cư xử khiêm tốn. Nhưng không lâu trước sinh nhật 17 tuổi, một bước ngoặt bất ngờ xảy đến với gia đình Scott.

Công ty của bố phá sản, buộc Scott phải rời khỏi trường Hotchkiss, nơi học phí ngang ngửa đại học, khi chưa hoàn thành 4 năm chương trình. Để hoàn thành năm học cuối cùng, Scott đã đăng ký theo một chương trình đặc biệt về viết tiểu thuyết giả tưởng do khoa tiếng Anh của trường tổ chức.

Scott sau đó theo học Đại học Prineton nhờ học bổng. Gánh nặng tài chính buộc Scott phải tìm đủ việc làm thêm để kiếm tiền.

Suốt quãng thời gian khó khăn, Scott vẫn nhớ rõ lòng tốt của những người đã giúp đỡ mình. "Đó là một nha sĩ địa phương đã chữa miễn phí khi thấy tôi lấy keo dán răng gắn lại cái răng mẻ", bà kể. "Đó là người bạn cùng ký túc xá khi thấy tôi khóc đã cho vay 1.000 USD để không phải bỏ học năm thứ hai".

Scott tiếp tục học và phát triển sự nghiệp sáng tác dưới sự dẫn dắt của tiểu thuyết gia nổi tiếng Toni Morrison, người sau này đoạt giải Pulitzer năm 1988 cho tác phẩm Beloved và giải Nobel Văn học năm 1993.

"Nhà văn mà tôi vô cùng ngưỡng mộ là một giáo viên tài năng và tận tâm", Scott nói trong một cuộc phỏng vấn năm 2017. "Bà là bằng chứng sống về một cuộc đời luôn tràn đầy nhiệt huyết cống hiến".

Sau khi tốt nghiệp đại học, Scott tới New York để theo đuổi sự nghiệp viết lách. Trong quá trình này, bà phải xin làm phục vụ bàn để trang trải cuộc sống. Có những lúc bà tưởng chừng suy sụp vì kiệt sức và thất vọng, cũng như buồn chán vì không có thời gian viết lách.

"Em cho rằng cách duy nhất để em tìm ra thứ không phù hợp với đời mình là thử mọi cách", Scott viết trong lá thư gửi tiểu thuyết gia Morrison năm 1992, khi bà còn làm phục vụ bàn ở New York.

Scott sau đó xin vào làm chuyên viên tuyển dụng cho một công ty tài chính và phải lòng Jeff Bezos, người đàn ông ở văn phòng kế bên. Họ hẹn hò ba tháng trước khi đính hôn rồi kết hôn năm 1993, khi Scott 23 tuổi, còn Bezos 29 tuổi.

Scott chuyển từ New York tới Seattle để giúp chồng theo đuổi giấc mơ tạo lập đế chế bán lẻ trực tuyến. Họ thuê một ngôi nhà gần Bellevue, nơi Amazon đặt trụ sở trong kho hàng năm 1994. Trong thư gửi Morrison, Scott cho hay bà lúc đó "dành phần lớn thời gian giúp chồng bán sách qua Internet".

Bà vừa kinh doanh giúp chồng vừa tiếp tục theo đuổi sự nghiệp sáng tác. Scott rời công ty, hoàn thành bản thảo cuốn tiểu thuyết đầu tiên trước ngày dự sinh con đầu lòng và gửi cho Morrison nhờ góp ý. Cuốn tiểu thuyết đầu tay The Testing of Luther Albright (Phép thử của Luther Albright) được xuất bản năm 2005.

Scott và Bezos bắt đầu làm từ thiện năm 2004, khi gia nhập hội đồng quản trị Quỹ Gia đình Bezos, tổ chức do bố mẹ của Bezos sáng lập và hoạt động nhờ lợi nhuận thu được từ việc rót vốn vào Amazon lúc mới thành lập.

Amazon càng phát triển thì người ta càng chú ý tới Bezos, Scott và 4 đứa con. Năm 2018, Bezos trở thành người giàu nhất thế giới theo xếp hạng của Forbes. Tháng 9 năm đó, Bezos và Scott cam kết cho đi hai tỷ USD để mở các trường mẫu giáo dạy học theo phương pháp Montessori và giúp đỡ các hộ gia đình vô gia cư.

Đây là khoản từ thiện lớn nhất của hai người và cũng là khoản cuối cùng với tư cách là vợ chồng. Tháng 1/2019, họ tuyên bố ly hôn trên tài khoản Twitter của Bezos.

30 năm sau khi cùng chồng thành lập Amazon, Scott, 52 tuổi, trở thành một trong những người phụ nữ giàu nhất thế giới, sở hữu khối tài sản ròng trị giá 50 tỷ USD, theo Forbes. Chỉ 5 tháng sau khi ly hôn, bà đưa ra cam kết trên trang web Giving Pledge rằng sẽ "trao đi tất cả cho đến khi két sắt trống rỗng".

Bà bắt đầu giải ngân khối tài sản khổng lồ với tốc độ chưa từng có và trực tiếp tới các tổ chức từ thiện, tổ chức phi lợi nhuận tuyến đầu với trọng tâm thúc đẩy công bằng xã hội và chống bất bình đẳng, trong lúc vừa cố gắng tránh xa sự chú ý của dư luận.

"Biến các nhà tài trợ lớn thành tâm điểm của những câu chuyện về tiến bộ xã hội là bóp méo vai trò của họ", bà viết trong bài xã luận năm ngoái, khi tin tức về các khoản quyên góp được báo chí đưa tin rầm rộ.

Hồng Hạnh (Theo NY Times)