L’amant (Người tình) là câu chuyện tình cuồng nhiệt của cô gái người Pháp da trắng mới 15 tuổi rưỡi, với một thanh niên người Hoa giàu có, lớn hơn cô 12 tuổi tại Đông Dương thời thuộc địa những năm đầu thế kỷ 20. Phim dựa theo cuốn tiểu thuyết tự truyện cùng tên của nữ văn sĩ Marguerite Duras, đoạt giải văn chương Goncourt năm 1984, được dịch ra 43 thứ tiếng và là tác phẩm bán chạy nhất tại Pháp của Duras (2,4 triệu bản).
Cô gái gặp chàng Hoa kiều trên chuyến phà. |
Phim thực hiện trong bốn năm, từ cuối 1986 đến 1990, trong đó hơn hai năm đầu chỉ làm công việc tiền trạm và thiết kế. Phim do hãng Cinematic Hongkong và Liên hiệp điện ảnh băng từ TP HCM làm dịch vụ. Trang Wikipedia tiếng Việt đưa thông tin, bộ phim bắt đầu được bấm máy tại Việt Nam từ năm 1992 và hoàn thành trong năm này. Thực tế, cuối năm 1991, Người tình đã được công chiếu ở TP HCM. Việt Nam là quốc gia đầu tiên có vinh dự xem bộ phim nổi tiếng này. Tuy nhiên, bản phim chiếu tại Việt Nam là bản tiếng Pháp đã bị cắt hầu hết cảnh nóng so với bản tiếng Hoa và tiếng Anh.
Nhà báo Thiên Nam khi đó theo đoàn phim với tư cách là người của Liên hiệp Điện ảnh băng từ TP HCM để học hỏi kinh nghiệm tổ chức phim trường của một đoàn phim Tây Âu, từ khâu chọn diễn viên phụ, chọn cảnh đến phân cảnh góc quay. Anh cho biết, đoàn phim chuyên nghiệp và bài bản, nhưng thời đó, máy móc còn lạc hậu, đạo diễn xem lại cảnh quay trên màn hình monitor bé xíu, độ nhạy sáng kém.
Kinh phí Người tình gần 400 nghìn USD chứ không phải là 30 triệu USD như một tờ báo Việt Nam đưa tin. Con số này so với phim Việt Nam khi đó là khá lớn, nhưng so với hai bộ phim Pháp cùng lúc quay ở phía Bắc là Đông Dương và Điện Biên Phủ thì quá "bèo bọt". Đông Dương có kinh phí 2 triệu USD trong khi kinh phí của Điện Biên Phủ là 3 triệu USD.
Chàng người Hoa dẫn cô gái về nhà trên đường Mai Xuân Thưởng ngang qua Chợ Lớn. |
Phim do Jean-Jacques Annaud - đạo diễn nổi tiếng với Cuộc chiến giành lửa, Con Gấu, Tên của hoa hồng đảm nhận. Phần kịch bản được viết lại rành mạch nhờ nhà biên kịch Gérard Brach từ câu chuyện khá phức tạp trong nguyên tác với trường liên tưởng không thuận thời gian của Marguerite Duras. “Tôi đánh giá vai trò của biên kịch và đạo diễn trong phim quá tuyệt vời. Họ đã lột xác cô đào hạng C và anh kép hạng B thành diễn viên hạng A. Với Người tình, Jane March và Lương Gia Huy đã bước chân vào đẳng cấp diễn viên thế giới. Nhưng tiếc rằng sau đó, họ không trụ lại vị trí đó được lâu” - Thiên Nam nhìn nhận.
Jane March hơi già hơn so với tưởng tượng của những người từng đọc Người tình về nữ nhân vật chính. Cô được chọn năm 19 tuổi và khi đóng xong phim đã ở tuổi 22. Cô được vợ đạo diễn Annaud phát hiện trên một tạp chí tuổi teen. Sau vai diễn đầy tranh cãi với những màn làm tình nóng bỏng trong L’amant, Jane March tiếp tục đảm nhận những cảnh táo bạo trong Color of the night. Lương Gia Huy sinh năm 1958, khi vào vai chàng Hoa kiều giàu có, anh hơn 30 tuổi - gần với hình dung về nhân vật nam chính. Bắt đầu sự nghiệp từ đầu thập kỷ 80, Lương Gia Huy được coi là diễn viên triển vọng của điện ảnh Hong Kong nhưng mãi phải đến Người tình, tên tuổi của anh mới vượt ra ngoài cộng đồng Hoa ngữ.
Thiên Nam cho biết, hai cảnh nóng đầu và cuối trong phim được quay tại Việt Nam trong khi những cảnh nóng khác quay tại Hồng Kong. Bộ phim được thực hiện hoàn toàn ngoài nước Pháp và không có người đóng thế, không giống như nguồn tin một báo mới đây đưa rằng: tất cả cảnh yêu đương đều được thực hiện một cách bí mật tại trường quay ở Paris với sự biên đạo cẩn thận và các diễn viên đóng thế. Ban đầu, đạo diễn muốn thực hiện các cảnh quay ở Việt Nam nhưng lúc đó, việc quay phim ở Việt Nam chịu nhiều sự kiểm soát và kiểm tra rất gắt. Cảnh nóng mở màn lúc trời mưa khi chàng người Hoa dẫn cô gái về nhà trên đường Mai Xuân Thưởng ngang qua Chợ Lớn. Đây là cảnh quay công phu và nhiều hiệu ứng kỹ thuật nhất. Để thực hiện cảnh này, đạo diễn yêu cầu hai diễn viên chính mặc áo măng-tô giữa thời tiết 35 độ C, chạy 3 vòng quanh trường quay rồi cởi áo nằm lên nhau để lấy cận cảnh mồ hôi toát ra từ những lỗ chân lông trên đường cong của lưng nhân vật nữ và phần đùi trái của nhân vật nam. Trong cảnh nóng cuối, chàng trai ném mạnh nhân vật nữ lên góc giường, ném tiền vào mặt cô sau khi làm tình một cách thô bạo rồi bỏ đi, để mặc người tình nằm trên giường nhìn trân trân lên trần nhà. Cả hai cảnh này đều được thực hiện với sự có mặt của cả êkíp chứ không phải chỉ riêng đạo diễn và quay phim.
Đôi tình nhân trên chiếc xe Limousine của chàng người Hoa. Chiếc xe sang trọng này có vị trí đặc biệt trong trí nhớ của cô gái da trắng về người tình. |
Tất cả cảnh nóng đều được Jane March và Lương Gia Huy thực hiện. Chỉ có hai trợ lý diễn viên thực hiện theo yêu cầu đạo diễn, thị phạm cho nhân vật chính. Đạo diễn không cho diễn thử vì sợ diễn nhiều lần sẽ làm diễn viên mất cảm xúc. Nguyên bản khi hoàn thành ở Hong Kong đúng nghĩa với một bộ phim cấp ba vì có quá nhiều cảnh nóng. Khi ra mắt, 80% cảnh làm tình đã bị cắt bỏ nhưng hai cảnh quay tại Việt Nam vẫn được giữ trọn vẹn.
Phim chủ yếu là các diễn viên nước ngoài, chỉ có ít diễn viên Việt tham gia trong các vai quần chúng như người làm, lái xe, kéo xe, người đi chợ. Dù vậy, đây vẫn được xem là bộ phim lớn tái hiện cuộc sống, con người Việt Nam. Lúc làm tiền trạm và biên kịch, đạo diễn đã dành nhiều thời gian tiếp xúc với nhiều nhà văn như Sơn Nam, Minh Hương, Trần Bạch Đằng, Huỳnh Ngọc Trảng… để nhờ tư vấn về văn hóa, giao tiếp của người Việt Nam lẫn Hoa kiều thời thuộc địa. Đại cảnh mở đầu khi cô gái da trắng lần đầu gặp chàng Hoa kiều ngồi trong chiếc Limousine trên phà không phải quay ở bến phà Cát Lái, cách TP HCM khoảng 10 km hay Mỹ Thuận - Vĩnh Long như nhiều nguồn tin mà thực hiện ở phà Vàm Cống - Đồng Tháp. Cảnh ký túc xá nơi cô gái ở được quay khu ký túc xá trường Sư phạm Mẫu giáo TP HCM và nội thất trường PTTH Lê Quý Đôn. Bối cảnh Sài Gòn trong phim, theo nhà báo Thiên Nam, được thực hiện tại bến Nhà Rồng, Kho Bình Đông khu vực cầu chữ U trước đây và bến Mễ Cốc, Chợ Bình Tây, Thảo Cầm Viên, xung quanh dinh Độc Lập đoạn góc đường Lê Quý Đôn và cổng trường PTTH Lê Quý Đôn.
Ngọc Trần