Vì sao Lazada, Tiki lỗ khủng nhiều năm?

 Thương mại điện tử - ngành kinh doanh bùng nổ trong khoảng 5 năm gần đây với sự lên ngôi của phong cách tiêu dùng nhanh. Theo Hiệp hội Thương mại Điện tử Việt Nam (VECOM), tốc độ tăng trưởng ngành này năm 2017 đạt trên 25% và có thể được duy trì trong cả giai đoạn 2018-2020. Trong khi đó, báo cáo của Statista ước tính tổng doanh thu thương mại điện tử Việt Nam sẽ đạt 4 tỷ USD vào năm 2020.

Trong một thị trường sơ khai và có tốc độ tăng trưởng cao, các doanh nghiệp đứng đầu không ngại lao vào cuộc chiến "đốt tiền" để tranh giành miếng bánh thị phần. Thậm chí con số lỗ càng cao, càng thể hiện mức độ áp đảo trên thị trường thương mại điện tử.

Cuộc đua đầu tư trên thị trường thương mại điện tử chưa có dấu hiệu dừng lại.

Tham gia thị trường Việt Nam từ năm 2012, Lazada hiện là trang thương mại điện tử đứng đầu nếu xét về mức độ "chịu chi". Theo báo cáo tài chính của Công ty cổ phần Recess - pháp nhân của Lazada tại thị trường Việt Nam, doanh nghiệp này báo lỗ lần lượt 977 tỷ đồng trong năm 2015 và 1.019 tỷ năm 2016.

Mức lỗ này còn lớn cả doanh thu của Lazada nếu xét về số tuyệt đối, khi chỉ ghi nhận hơn 600 tỷ đồng năm 2015 và 907 tỷ năm 2016. Ghi nhận lợi nhuận gộp từ hoạt động kinh doanh nhưng khoản chi cho bán hàng và quản lý quá lớn khiến doanh nghiệp này nhiều năm nay không biết đến lợi nhuận, thậm chí khoản lỗ ngày càng tăng.

Đến cuối năm 2016, lỗ lũy kế của trang thương mại điện tử này đạt gần 2.743 tỷ đồng, trong khi vốn điều lệ của công ty chỉ có 15 tỷ. Toàn bộ nguồn vốn hoạt động chủ yếu đến từ nợ vay. Theo báo cáo tài chính, pháp nhân của Lazada đang ghi nhận gần 1.500 tỷ đồng nợ vay ngắn hạn và gần 1.400 tỷ nợ vay dài hạn tính tới cuối năm 2016.

Tuy nhiên, cũng như nhiều trang thương mại điện tử khác, Lazada không cần quá bận tâm về con số lỗ. Đầu năm 2018, Tập đoàn Alibaba cho biết sẽ rót thêm 2 tỷ USD vào Lazada. Alibaba cũng là chủ sở hữu của "đại gia" thương mại điện tử Đông Nam Á này khi chi ra 2 tỷ USD để sở hữu 83% cổ phần vào năm ngoái.

"Tăng tốc" trên bảng xếp hạng các trang thương mại điện tử thua lỗ cũng phải kể đến Shopee. Đơn vị này là một sản phẩm từ Garena - nhà cung cấp nền tảng Internet hàng đầu tại Singapore (nay đã đổi tên thành SEA). Năm 2016 khi mới tham gia thị trường, Shopee chỉ lỗ hơn 160 tỷ. Tuy nhiên, đến năm 2017, khoản lỗ gia tăng lên hơn 600 tỷ đồng.

Một trong những lợi thế của Shopee trên thị trường thương mại điện tử Việt Nam là hệ sinh thái mà SEA đã xây dựng. Ngoài Shopee, tập đoàn này còn rót vốn vào nhiều nền tảng khác như Foody - Delivery Now, Giaohangtietkiem hay trong lĩnh vực thanh toán với Airpay. Thực tế, các chính sách khuyến mại về vận chuyển trên Shopee hiện nay đều do Giaohangtietkiem đảm nhận. Còn việc thanh toán được khuyến khích sử dụng với Airpay.

Đến cuối năm 2017, tổng tài sản của Công ty TNHH Shopee đạt hơn 730 tỷ đồng, gấp hơn 10 lần đầu năm. Quy mô tăng thêm chủ yếu do công ty này đã tăng vốn từ 30 tỷ lên hơn 1.140 tỷ đồng trong năm.

So với hai trang thương mại điện tử được chống lưng bởi những tập đoàn lớn, Tiki và Sendo có phần khiêm tốn hơn.

Sau 7 năm hoạt động, Tiki lỗ lũy kế gần 600 tỷ đồng. Doanh thu của Tiki trong năm 2016 đạt gần 62,4 tỷ, gấp 6 lần năm 2015. Tuy nhiên, sàn thương mại điện tử này chịu lỗ gần 179 tỷ đồng trong năm này do chi phí bán hàng quá lớn. 

Thực tế, Công ty cổ phần Tiki chỉ ghi nhận doanh thu cung cấp dịch vụ với giá vốn gần như bằng 0, còn doanh thu hoạt động thương mại trên sàn giao dịch điện tử này được ghi nhận vào công ty con - Công ty TNHH MTV Thương mại Tiki (Tiki Trading). Năm 2016, doanh thu Tiki Trading đạt hơn 817 tỷ với biên lợi nhuận gộp khoảng 9%.

Dù vậy, Tiki cũng không cần quá lo về con số lỗ. Sau hai năm tiêu gần hết số tiền đầu tư của VNG, đầu năm 2018 tập đoàn thương mại điện tử lớn thứ hai ở Trung Quốc là JD.com cho biết đã rót thêm tiền đầu tư vào trang thương mại điện tử này. Lần đầu tư này từ JD chỉ chưa đầy hai tháng sau khi tập đoàn này tuyên bố "bơm" 44 triệu USD cũng cho Tiki tháng 11/2017.

Sendo đứng thứ 4 trong bảng xếp hạng. Trang thương mại điện tử này đã huy động hơn 400 tỷ đồng trong hai năm 2015-2016. Tuy vậy, kế hoạch chi tiêu của Sendo có phần khiêm tốn hơn so với những đối thủ khi chỉ báo lỗ 60 tỷ đồng trong năm 2015 và 136 tỷ trong năm 2016. Đến cuối năm này, Sendo lỗ lũy kế gần 230 tỷ đồng. Tuy nhiên vốn chủ sở hữu của công ty này vẫn còn hơn 227 tỷ nhờ khoản thặng dư do phát hành cổ phần năm 2016. 

Minh Sơn