Tiền 'bôi trơn' hàng trăm chuyến bay giải cứu đã qua những đâu?

Cơ quan ngoại giao của Việt Nam ở nước ngoài được giao tập hợp danh sách công dân có nhu cầu về nước và doanh nghiệp muốn thực hiện chuyến bay. Cơ quan An ninh điều tra (Bộ Công an) chỉ ra tại Nhật Bản, Angola, Đại sứ và Tổng lãnh sự đã yêu cầu doanh nghiệp phải chia lợi nhuận hoặc chi tiền bồi dưỡng căn cứ số lượng công dân về trên các chuyến bay.

Trong 13 bị can là cựu cán bộ của Bộ Ngoại giao, 4 người bị cáo buộc lợi dụng chức vụ để hưởng lợi cá nhân, tổng cộng 1,76 tỷ đồng; 9 người nhận hối lộ tổng cộng 80 tỷ đồng. Ở nhóm nhận hối lộ, cựu thứ trưởng Tô Anh Dũng bị cáo buộc 21,5 tỷ đồng, bà Lan nhận 25 tỷ đồng, cựu thứ trưởng Vũ Hồng Nam 1,8 tỷ đồng, Tổng lãnh sự Việt Nam tại Osaka Nhật Bản Nguyễn Hồng Hà 2 tỷ đồng...

Theo kết luận điều tra, để được cấp phép thực hiện, hồ sơ của chuyến bay phải qua Văn phòng Chính phủ, nơi tập hợp tham mưu để phê duyệt. Từ tháng 4/2020, khi đề xuất duyệt 162 chuyến bay, bốn cán bộ của Văn phòng Chính phủ đã nhận 14,6 tỷ đồng tiền hối lộ của doanh nghiệp.

Trong đó, ông Nguyễn Quang Linh, cựu trợ lý của một phó thủ tướng, đã 5 lần nhận 4,2 tỷ đồng để giúp đỡ Công ty Lữ Hành Việt, ATA và Investco được duyệt 26 chuyến bay. Ông Linh đã nộp lại 4,4 tỷ đồng khắc phục hậu quả. Do ông khai đưa một phần tiền nhận hối lộ cho người khác nên cơ quan điều tra tách xử lý ở giai đoạn sau của vụ án này.

Ngoài các đơn vị trên, 3 cán bộ ở Cục Quản lý xuất nhập cảnh (Bộ Công an) cũng bị cáo buộc nhận 44,2 tỷ đồng. Trong đó, cựu Cục phó Trần Văn Dự nhận 7,6 tỷ đồng, cựu Phó Phòng tham mưu Vũ Anh Tuấn nhận 27,3 tỷ đồng, cán bộ Vũ Sỹ Cường 9,3 tỷ đồng.

Bộ Y tế được giao nhiệm vụ phê duyệt hoặc từ chối đề xuất của Bộ Ngoại giao về tần suất, số lượng chuyến bay, phù hợp với tình hình dịch bệnh. Theo cáo buộc, lúc thẩm định, Phạm Trung Kiên (thư ký của một thứ trưởng) đã yêu cầu doanh nghiệp chi ít nhất 50 triệu đồng một chuyến bay combo hoặc 500.000 đến 2 triệu đồng một hành khách. Ông Kiên đã 251 lần nhận tiền của 19 cá nhân, doanh nghiệp, tổng cộng 42,6 tỷ đồng.

Người còn lại tại Bộ Y tế bị đề nghị truy tố trong vụ án là ông Bùi Huy Hoàng, cựu chuyên viên Cục Y tế dự phòng. Ông Hoàng bị cáo buộc vì động cơ vụ lợi đã làm trung gian môi giới hối lộ 3,3 tỷ đồng và được hưởng lợi 670 triệu đồng. Như vậy, hai người ở Bộ Y tế bị cáo buộc đã nhận và môi giới hối lộ 45,2 tỷ đồng.

Tại Bộ Giao thông Vận tải, Cơ quan An ninh điều tra xác định, vì động cơ vụ lợi, bị can Ngô Quang Tuấn khi là chuyên viên Vụ Hợp tác quốc tế đã nhận hối lộ 1,7 tỷ đồng để ưu ái doanh nghiệp. Bị can Vũ Hồng Quang, cựu Phó phòng Vận tải thuộc Cục Hàng không Việt Nam, đã nhận hối lộ 1,9 tỷ đồng để đề xuất cấp phép bay vượt quá số lượng người được phê duyệt.

Trong đại án này, cơ quan điều tra cáo buộc 21 người của 4 bộ và hai địa phương đã nhận hối lộ tổng cộng hơn 170 tỷ đồng. Tất cả hiện bị đề nghị truy tố về các tội Nhận hối lộ và Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ.

Hơn 100 doanh nghiệp được cấp phép thực hiện chuyến bay đưa công dân hồi hương. Nhưng thực tế chỉ 20 doanh nghiệp thực sự triển khai, số còn lại là cho mượn pháp nhân hoặc đứng ra xin cấp phép sau đó bán quyền được tổ chức các chuyến bay cho doanh nghiệp khác thực hiện.

Song song với việc xin cấp phép, doanh nghiệp phải ký hợp đồng đặt cọc tiền thuê máy bay với hãng hàng không, ký hợp đồng thuê khách sạn... Nếu không xin được "giấy phép", doanh nghiệp sẽ thiệt hại lớn về kinh tế nên dùng nhiều cách để làm bằng được.

Theo kết luận điều tra, để có chi phí "bôi trơn", doanh nghiệp phải nâng giá vé máy bay, "vẽ" thêm nhiều chi phí phát sinh với khách hàng có nhu cầu về nước giữa đại dịch. Kết luận điều tra không thể hiện thông tin về chi phí doanh nghiệp phải bỏ ra để thực hiện chuyến bay. Tuy nhiên, cơ quan công an chỉ rõ nhóm bị can là công an tại Cục Quản lý Xuất nhập cảnh, thư ký Thứ trưởng Bộ Y tế, đã yêu cầu doanh nghiệp chi 50-230 triệu đồng cho phần thủ tục "qua tay" họ với mỗi chuyến bay.

Trong 54 người bị cáo buộc có sai phạm trong vụ án, 21 người là chủ doanh nghiệp, đại diện cho nhóm 20 doanh nghiệp thực hiện các chuyến bay với cách chung là lợi dụng quan hệ hoặc thông qua trung gian đưa hối lộ.

Minh chứng cho việc này là tại Công ty Bầu Trời Xanh, bị can Lê Hồng Sơn và Nguyễn Thị Thanh Hằng khai quá trình xin thực hiện 109 chuyến bay và chủ trương cách ly y tế đã chi 38,5 tỷ đồng để hối lộ quan chức có thẩm quyền. Công ty An Bình để thực hiện 66 chuyến bay cũng phải chi 34,6 tỷ đồng.

Bị can Võ Thị Hồng, giám đốc Công ty Minh Ngọc, khai đã chi 3,3 tỷ đồng cho chuyên viên Hoàng hối lộ giúp các cá nhân trong tổ công tác 5 bộ khi muốn xin cấp phép hai chuyến bay combo. Phi vụ này thất bại nhưng bà Hồng không dừng lại, thông qua Giám đốc Công ty Vitravo, đã nhờ đã hối lộ 7,4 tỷ đồng để được cấp phép 7 chuyến bay.

Bị can Nguyễn Thị Tường Vy, Giám đốc Công ty ATA, đã đưa chi 11,8 tỷ đồng hối lộ quan chức để được xin cấp phép 32 chuyến bay cho nhóm 3 công ty của mình. Trong đó, Vy đưa nhiều nhất cho Nguyễn Mai Anh, chuyên viên của Văn phòng Chính phủ, 3 tỷ đồng. Tương tự, Giám đốc Công ty G19 cũng chi 3,1 tỷ đồng để xin cấp phép 12 chuyến.

Sau hơn một năm điều tra vụ án, ngày 3/4, Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an đã đề nghị truy tố tổng cộng 54 người về 5 tội: Đưa hối lộ, Môi giới hối lộ,Nhận hối lộ, Lừa đảo chiếm đoạt tài sản và Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ.

Bộ Công an cho rằng đây là vụ án đặc biệt nghiêm trọng, phức tạp, xảy ra trong bối cảnh Covid-19 bùng phát. 54 bị can đã lợi dụng tình hình dịch bệnh để trục lợi vì mục đích cá nhân.

Phạm Dự