Theo kết quả khảo sát của Thanh tra Chính phủ, cả phụ huynh và giáo viên tham gia khảo sát đều thừa nhận học sinh phải đóng nhiều loại phí. Ngoài những khoản học phí, quỹ lớp, quỹ hội phụ huynh, đồng phục học sinh, sách giáo khoa..., học sinh còn phải đóng các khoản phí ngoài quy định được hợp pháp hóa thông qua “tự nguyện” hoặc quỹ phụ huynh. 52% phụ huynh cho rằng các khoản phí này là gánh nặng tâm lý, tuy nhiên có tới 46% cho rằng thu phí ngoài quy định là bình thường. Thậm chí có đến 70% phụ huynh cho rằng bỏ thêm chi phí cho con vào trường tốt là chuyện bình thường, vì “người quen của họ đều làm như vậy” - báo cáo của Thanh tra Chính phủ cho biết.

 

Theo ông Nguyễn Văn Thắng, trưởng nhóm nghiên cứu khảo sát dưới sự chủ trì của Thanh tra Chính phủ, hơn 47% số phụ huynh cho rằng “chi thêm tiền để xin học trái tuyến là phù hợp”, hơn 61% khẳng định “kể cả trường đúng tuyến, nếu tốt thì việc bỏ thêm chi phí xin học là chấp nhận được”.

 

Dù các hiện tượng trên chỉ bị coi là “tham nhũng nhỏ”, song đại diện nhóm nghiên cứu cho rằng thái độ chấp nhận các khoản chi đang ảnh hưởng nặng nề tới xã hội và làm cản trở công cuộc phòng chống tham nhũng. Các chuyên gia tại hội thảo cũng nhất trí cho rằng đây là một sức ép thúc đẩy các dạng tham nhũng. Các giáo viên thì chịu sức ép của đồng nghiệp vì “mọi người như thế cả”, còn về phía phụ huynh, vì quan niệm quá nặng nề về các chỉ số bề nổi như điểm số, thậm chí là “trường điểm” nên đã có thái độ “bình thường hóa” các hiện tượng tham nhũng.

 

 

Phó Chánh thanh tra Bộ GD-ĐT Phạm Văn Tại thừa nhận hình thức và quy mô những hiện tượng tiêu cực liên quan tới tuyển sinh đầu cấp, dạy thêm, thu phí trái quy định đang xảy ra ở tất cả các cấp học. Thanh tra Chính phủ cũng khẳng định các sai phạm trong giáo dục, dù cá biệt, song lại gây hậu quả xấu về nhiều mặt, làm giảm sút lòng tin đối với một số cơ sở giáo dục.

 

Theo Bộ GD-ĐT, nguyên nhân là do việc phân cấp quản lý giáo dục ở tầm vĩ mô còn chồng chéo, việc quan tâm đầu tư cho giáo dục, chính sách lương và chế độ đãi ngộ đối với nhà giáo và cán bộ quản lý còn hạn chế. Để khắc phục những vấn đề này, Bộ GD-ĐT đang tập trung xây dựng các văn bản pháp quy như: quy chế thực hiện công khai đối với cơ sở giáo dục của hệ thống giáo dục quốc dân; quy định về dạy thêm, học thêm; quy định về đạo đức nhà giáo; quy định về chuẩn nghề nghiệp giáo viên các cấp...

 

Đại diện nhóm nghiên cứu của thanh tra Chính phủ cho rằng cần phải tạo ra sức ép xã hội đối với nhà trường bằng cách để cho phụ huynh “chấm điểm” trường dựa trên tiêu chí tuân thủ các chính sách tuyển sinh, thu phí, dạy - học thêm. Điều đó tạo điều kiện cho các trường cạnh tranh không chỉ về chuyên môn mà cả về “văn hóa”.

“Chạy” cho con học trái tuyến   Theo kết quả khảo sát của Thanh tra Chính phủ được thực hiện ở cấp tiểu học và THCS ở 3 TP lớn (Hà Nội, Đà Nẵng, TPHCM) với 605 phiếu dành cho phụ huynh và 236 phiếu dành cho giáo viên, về tuyển sinh đầu cấp, hiện có khoảng 20% số học sinh học trái tuyến (Hà Nội khoảng 30%, Đà Nẵng 15%-22% và TPHCM 10%-15%). Ba lý do phụ huynh chọn trường trái tuyến là chất lượng trường, gần nhà và trường điểm. Có tới 60% phụ huynh cho biết phải nhờ các nguồn trợ giúp khi xin cho con học trái tuyến. 33% giáo viên thừa nhận từng giúp đỡ cho con em người quen vào học trường trái tuyến.