QUẢNG NAM Tàu cuốc đua nhau “gặm” sông

Từ đầu tháng 2 đến nay, hàng chục tàu cuốc khai thác vàng sa khoáng trái phép đã làm các nhánh sông thượng nguồn Thu Bồn là sông Trường, sông Tranh, sông Bung... sạt lở và ô nhiễm nghiêm trọng. Một lượng lớn cyanua được các công ty khai thác vàng xả thẳng xuống sông, suối.

Băm nát sông, suối

Đoạn sông Trường chảy qua địa phận xã Phước Gia, huyện Hiệp Đức nham nhở đến thảm hại do sạt lở và những “núi” đá cuội do tàu cuốc múc lên trong quá trình khai thác vàng. Hiện 5 tàu cuốc đã tạm ngưng hoạt động nhưng cảnh tượng trên sông ngổn ngang hầm hố với hàng ngàn mét khối đất đá do tàu cuốc múc lên tạo thành những cù lao giữa lòng sông.

Ông Nguyễn Tứ (trú ở xã Phước Gia) cho biết những tàu cuốc này hoạt động suốt ngày lẫn đêm, nói là khai thác cát, sạn nhưng thực chất là khai thác vàng sa khoáng. “Tàu cuốc phá nát dòng sông như vậy, đến mùa lũ thì đất của dân trôi hết, biết lấy  gì mà ăn” - ông Tứ lo lắng.

Sông Bung qua thị trấn Thạnh Mỹ, huyện Nam Giang cũng bị băm nát do tàu cuốc. Mùa nắng nhưng nước sông đục ngầu chẳng khác gì lũ lớn. Trên đoạn sông chưa đến 2 km đã có 4 tàu cuốc hoạt động. Cũng giống như ở Phước Gia, các tàu cuốc này núp bóng khai thác cát, sạn phục vụ công trình thủy điện nhưng thực tế là khai thác vàng.
 

Hàng trăm mét khối đá sỏi đụn lên mặt nước rất nguy hiểm cho các phương tiện lưu thông trên sông. Đáng lo hơn là nguồn nước bị ô nhiễm do hàng tấn hóa chất xử lý vàng như thủy ngân, cyanua... được xả thẳng xuống sông.

Những người dân Cơtu làm nghề đánh bắt cá trên sông Bung cho biết: Đoạn sông này có rất nhiều cá chiên là loài cá nước ngọt rất ngon (ở Quảng Nam chỉ sông Bung mới có - PV), nhưng từ khi có tàu cuốc khai thác vàng thì việc đánh bắt trở nên khan hiếm. Nếu việc khai thác vàng kéo dài, chắc chắn sông bị ô nhiễm nặng và loài cá đặc sản này cũng bị tận diệt.

Làm ngơ hay bó tay?

Ngoài những điểm khai thác vàng do UBND tỉnh Quảng Nam cấp phép, trên các sông, suối vùng thượng nguồn Thu Bồn, chính quyền xã, thôn ven sông cũng tự ý cấp phép cho các tàu cuốc hoạt động nhằm tạo nguồn thu ngân sách địa phương.

Nhiều nơi, các doanh nghiệp chủ tàu cuốc xin giấy phép của tỉnh là khai thác cát, sạn rồi nộp cho xã, thôn tại khu vực khai thác một khoản tiền để được mặc nhiên khai thác vàng. Chính quyền địa phương có biết nhưng tiền đã thu nên đành làm ngơ.

Ông Trần Ngọc Thành, Trưởng Phòng Tài nguyên - Môi trường huyện Hiệp Đức, cho biết: “Các chủ tàu xin ý kiến của UBND xã Phước Gia và tự nguyện đóng góp cho chính quyền xã 80 triệu đồng rồi tiếp tục khai thác. việc làm này không đúng  theo quy định pháp luật”.

Cũng theo ông Thành, địa bàn tàu cuốc khai thác vàng thuộc vùng sâu, vùng xa, đi lại khó khăn, lại nằm ở vùng giáp ranh hai huyện Tiên Phước và Hiệp Đức nên việc kiểm tra xử lý gặp rất nhiều khó khăn. Huyện Hiệp Đức đã nhiều lần tổ chức truy quét nhưng không hiệu quả vì mỗi lần truy quét thì các tàu cuốc lại di chuyển về bên Tiên Phước và ngược lại.

Các ngành chức năng huyện Nam Giang cũng bó tay trước nạn tàu cuốc khai thác vàng trái phép trên sông. Ông Alăng Cường, Trưởng Phòng Tài nguyên - Môi trường huyện Nam Giang, cho biết: “Chúng tôi đã nhiều lần kiểm tra và đề nghị xử lý các tàu cuốc khai thác vàng trái phép nhưng các chủ tàu cuốc vẫn bất chấp”. Không chỉ ở Hiệp Đức, Nam Giang mà tại các huyện Tiên Phước, Phước Sơn...  chính quyền cấp xã, thôn cũng tự ý “cấp phép” cho các tàu cuốc khai thác vàng để tạo nguồn thu cho địa phương.