Cảnh giác những chất độc từ bao bì

Đầy rẫy đồ nhựa độc hại

Thạc sĩ Đỗ Thành Thanh Sơn, trưởng khoa Công nghệ vật liệu, Đại học Bách khoa TP.HCM, cho biết polymer bản chất của nó không độc. Tuy nhiên, nó lại phụ thuộc nhiều các chất phụ gia (hoá dẻo, chất độn...) khi sản xuất thành các vật dụng. Các chất phụ gia này sẽ gây độc cho người sử dụng.

Phòng quản lý chất thải rắn thuộc Sở Khoa học và công nghệ TP.HCM, cho biết phế liệu nhựa sau khi được thu mua sẽ được phân loại thành hai nhóm nhựa xấu và tốt (trong khi nhựa có đến hàng trăm loại và từng loại có công dụng sử dụng riêng). Phế liệu được làm sạch bằng cách ngâm trong hồ nước có sử dụng hoá chất tẩy rửa và hoá chất làm trắng rồi được cán nhuyễn, đưa vào hệ thống gia nhiệt, thiết bị đùn để tạo hạt và được đưa vào máy ép tạo ra sản phẩm. Hoặc pha với nhựa chính phẩm và đưa vào máy ép để tạo ra sản phẩm. Chất lượng sản phẩm phụ thuộc vào tỷ lệ pha trộn giữa nhựa tái sinh và nhựa chính phẩm.

Theo Trung tâm Kỹ thuật chất dẻo TP.HCM, trong sản xuất vật dụng bằng nhựa, ngoài nhựa nguyên sinh, các nhà sản xuất còn đưa vào các chất phụ gia như chất gia cường, chất chịu thời tiết, chất chống tia tử ngoại, bột màu..., nhất là các chất phụ gia không được phép dùng trong sản phẩm nhựa đựng thực phẩm, làm cho sản phẩm có nhiều độc tố gây hại cho người sử dụng. Chẳng hạn chất ổn định có kim loại nặng như thiếc hữu cơ sẽ gây hoại tử mô, thiếc dibulyl dilaurat gây kích ứng da... Chất hoá dẻo gây độc tính qua đường ăn uống, chất tạo màu gây ung thư... Đối với nhựa tái sinh càng tiềm ẩn nhiều độc tố do khâu sản xuất không thể nào loại hết các chất độc. Loại nhựa này dễ bị oxy hoá mạnh, ăn mòn theo dung môi, phóng thích chất độc từ gốc clo rất mạnh. Nhựa tái sinh do có cấu trúc phân tử kém sẽ dễ bị thôi nhiễm khi tiếp xúc thực phẩm có độ mặn, chua, nóng.

Theo các nhà chuyên môn thì nhựa tái sinh tiềm ẩn nhiều loại độc tố. Chẳng hạn nguồn phế liệu khi phân loại không kỹ, lẫn lộn nhiều loại bao bì chứa hoá chất, thuốc trừ sâu, kể cả nhiễm nhiều chất độc từ môi trường bên ngoài.... đều chỉ được xử lý vệ sinh sơ sài rồi đưa vào sản xuất. Thạc sĩ Huỳnh Đại Phú, Trung tâm Nghiên cứu vật liệu polymer Đại học Bách khoa TP.HCM, cho biết khâu xử lý phân loại, làm sạch nhựa phế liệu đơn giản như hiện nay, công nghệ sản xuất lại thủ công, lạc hậu sẽ không loại bỏ được hết tạp chất. Việc pha chế nguyên liệu, phụ gia không đúng kỹ thuật sẽ tạo ra nhiều thành phần hoá học gây độc cho người sử dụng. Chẳng hạn, trong quá trình sản xuất do xử lý trong công đoạn gia nhiệt không đạt yêu cầu sẽ tạo ra hợp chất hữu cơ rất độc như dyoxyn, furn tác hại đến sức khoẻ con người dẫn đến nhiều chứng bệnh ung thư, dị tật...

Mặt hàng chén, dĩa, tô, ly làm từ nhựa melamine được nhiều người ưa chuộng do cấu trúc cứng, nhẹ, có độ thẩm mỹ cao. Tuy nhiên, những cơ sở làm ăn gian dối lại sử dụng nguyên liệu tương tự như melamine như nhựa poly-stirene để sản xuất nhằm có giá rẻ. Loại nhựa này không chịu được hóa chất, dầu, dung môi hữu cơ. Khi sử dụng chứa thức ăn có nhiều dầu, mỡ, chua, mặn sẽ gây hại cho sức khoẻ người sử dụng, nhất là khi nhiệt độ vượt quá 600C.

Đồ chơi trẻ em: càng sặc sỡ càng độc

Trong nhựa PVC mà một số cơ sở sản xuất thường dùng để sản xuất đồ chơi trẻ em có chứa chất độc DOB. Khi trẻ đùa nghịch cho đồ chơi vào miệng, chất độc này sẽ dễ dàng xâm nhập vào cơ thể. Các loại đồ chơi bằng nhựa dẻo thường có chất phthalates. Chất này rất độc hại vì nó sẽ thẩm thấu vào trong nước, thực phẩm để xâm nhập vào cơ thể người, nhất là đối với trẻ em. Để sản phẩm đồ chơi có màu sắc sặc sỡ, các nhà sản xuất còn sử dụng cả màu công nghiệp vốn có thành phần kim loại nặng rất cao. Khi bị thôi nhiễm sẽ xâm nhập vào cơ thể gây nhiều chứng bệnh về ung thư.

Không sử dụng nồi nhôm để nấu mặn

Theo tiến sĩ Nguyễn Ngọc Hà, Trung tâm Vật liệu mới, Đại học Bách khoa TP.HCM, sản phẩm inox có cả trăm loại, nhưng tập trung thành hai nhóm là inox hít nam châm và inox không hít nam châm. Inox nguyên chất ít bị độc hại hơn inox "giả" được tái chế từ phế liệu do khâu sản xuất chưa xử lý triệt để được các chất độc hại.

Cũng theo tiến sĩ Hà, đối với sản phẩm bằng nhôm không nên dùng để chứa thực phẩm như muối, nước mắm, giấm... Hạn chế dùng nồi nhôm để nấu thức ăn mặn vì khi nấu sẽ sinh ra muối nhôm gây độc cho cơ thể người, nhất là loại nồi nhôm sản xuất từ nguồn nhôm phế liệu, xử lý không hết tạp chất, khâu thụ động hoá bề mặt "trơ" với môi trường không bảo đảm. Các nhà chuyên môn còn cho biết, bản thân nhôm dễ bị tác động của môi trường từ các chất ăn mòn. Trong môi trường axit, muối, chua... bề mặt sản phẩm nhôm sẽ bị rỗ, phóng thích ion nhôm vào cơ thể làm cho người sử dụng bị giảm trí nhớ.

Xoong chảo chống dính cũng gây độc

Xu hướng sử dụng nồi niêu, xoong chảo chống dính ngày càng nhiều. Các nhà sản xuất đã khai thác triệt để vấn đề này và đưa chất chống dính vào các sản phẩm. Thạc sĩ Đỗ Thành Thanh Sơn, cho biết trong chảo chống dính có lớp teflon, đây là chất chống dính tương đối trơ. Nhưng nếu chất chống dính có chứa các chất phụ gia không được phép sử dụng sẽ làm thôi nhiễm sang thực phẩm gây hại cho người sử dụng.

Đặc biệt, kỹ sư Tống Kim Ty, còn cho biết bao bì độc hại còn có cả chất "nhái" chất chống dính (chỉ là loại sơn chịu nhiệt). Những sản phẩm có lớp chống dính kém chất lượng khả năng gây độc rất cao. Do được làm từ các loại sơn nên khi nấu, nướng sẽ tạo ra lớp khói có chứa các phức chất perfluoisobutylene, perfluorooctanoic acid pfoa, carbonylchloride. Những chất độc này gây hại cho sức khoẻ người sử dụng với các triệu chứng tức ngực, khó thở...

Đừng nghĩ đồ sứ không độc

Các mặt hàng chén, đĩa, ly, tách bằng sứ hiện nay được nhiều người ưa chuộng do giá bán ngày càng rẻ. Tuy nhiên, trên thị trường TP.HCM hiện bày bán la liệt các mặt hàng sứ kém chất lượng, rẻ tiền. Theo các nhà chuyên môn, sản phẩm sứ kém chất lượng cũng có nhiều độc tố do khâu nung không đạt nhiệt độ chuẩn. Để giảm giá thành một số nhà sản xuất sử dụng cả hoá chất chì với nồng độ cao nhằm làm cho phụ gia nhanh chảy ở nhiệt độ thấp... Ông Thái Văn Hải, giám đốc chi nhánh Công ty sứ Hải Dương tại TP.HCM, cho biết: "Màu vẽ trên sản phẩm càng sặc sỡ thì hàm lượng chì càng lớn. Các hoa văn này phần lớn đều được dán đề can, hoặc vẽ trên men và được nung ở nhiệt độ thấp để giữ được màu sắc đẹp cho nên không thể nào loại trừ hết độc tố chì".

Các nhà chuyên môn cũng cho biết thảm mới, da ghế nệm... có chứa chất ô nhiễm như benzen, chlorofrom, xylene gây nhức đầu, kích thích da, gây choáng, suyễn. Ván ép, giấy dán tường... chứa các chất ô nhiễm như amoniac, formaldehyde, benzo pyrenne, hydro carbon gây nhức đầu, mệt mỏi, buồn nôn, choáng, khó thở, giảm trí nhớ...

Không được sử dụng sản phẩm từ nhựa tái sinh

Bà Phạm Kim Phương, giám đốc Trung tâm dịch vụ phân tích thí nghiệm (Sở Khoa học và công nghệ TP.HCM) cho biết, trước đây trung tâm đã từng kiểm nghiệm một số mẫu sản phẩm nhựa gia dụng có nguồn gốc từ nhựa tái sinh. Điều đáng lo ngại là các sản phẩm loại này có thể "thôi" ra (ngấm ra từ từ) các hợp chất nguy hiểm. Nếu sử dụng sản phẩm này để đựng các loại thực phẩm, thức uống sẽ tác hại đến sức khoẻ người sử dụng.

Tương tự, theo tiến sĩ hoá học Lê Huy Bá (chuyên ngành độc học môi trường), sản phẩm được sản xuất từ nhựa tái sinh dễ bị oxy hoá mạnh, ăn mòn theo dung môi, axít mạnh. Đồng thời loại nhựa này có khả năng phóng thích chất độc từ gốc clo rất cao (do nhựa tái sinh có cấu trúc phân tử kém, không bền vững cho nên các chất phụ gia, kim loại nặng sẽ chèn vào) khi tiếp xúc với thức ăn có độ mặn, chua, nóng các chất này sẽ thôi nhiễm vào thức ăn, thức uống gây hại cho người sử dụng.

Một số lưu ý khi lựa chọn đồ nhựa, inox

- Sản phẩm nhựa có chất lượng có thể nhận biết bằng cảm quan như sản phẩm phải có độ trong, độ bóng cao, màu sắc sáng tươi. Bề mặt sản phẩm không bị nhám, không trầy xước, không cong vênh, không có vết lõm, không bị co rút về kích thước, không bị ba-vía ở đường khép khuôn (vành, miệng, quai). Đối với chén, tô, đĩa, muỗng bằng nhựa nên chọn sản phẩm làm bằng nhựa melamine. Ly, dĩa, hộp đựng thực phẩm chịu lạnh nên chọn sản phẩm nhựa PP. Các dụng cụ chứa thực phẩm khô nên chọn sản phẩm nhựa PS, PSHI. Rổ, thau, xô nên chọn sản phẩm nhựa PEHD. Máy xay sinh tố, vỏ bình nấu cà phê nên chọn sản phẩm nhựa POM. Bình sữa em bé nên chọn sản phẩm nhựa PC, PMMA.

- Đối với đồ inox, khi mua nồi niêu, xoong chảo nên chọn loại inox không hít nam châm có mác 304. Các vật dụng như dao kéo... nên chọn loại inox hít nam châm có mác 405. Sản phẩm inox có chất lượng thì màu sắc phải sáng, có ánh mờ hơi ngả vàng. Bề mặt sản phẩm phải phẳng, bóng láng. Đối với sản phẩm nhôm an toàn, trên bề mặt được xử lý kỹ thuật có phủ thêm lớp thụ động hoá trơ với môi trường.

(theo Sài gòn tiếp thị)

CÁC TIN KHÁC