'Nói bùng nổ dân số là hơi quá'

- Mục tiêu giảm sinh năm 2007 đã không đạt chỉ tiêu của Quốc hội và 3 tháng đầu năm 2008 tỷ lệ sinh đang rất cao. Ông đánh giá thế nào về lo ngại sẽ có một cuộc bùng nổ dân số và kéo theo đó là một loạt hệ quả xã hội?

- Nói bùng nổ dân số thì hơi quá, nhưng chắc chắn việc gia tăng số người sinh con thứ ba sẽ ảnh hưởng đến việc thực hiện chỉ tiêu dân số Quốc hội giao. Theo chu kỳ, giai đoạn 2003-2010, số trẻ con sẽ tăng vì số bố mẹ đến tuổi sinh đẻ tăng. Chuyện tăng dân số lúc này là tất yếu, vì người dân có quyền được sinh từ 1 đến 2 con. 

Công tác dân số là phải vận động người dân không sinh con thứ ba. Nếu không làm được thì ảnh hưởng đến toàn xã hội. Bởi theo tính toán, đầu tư một đồng cho công tác dân số sẽ đem lại lợi ích bảy đồng. Từ trước đến nay ta vẫn nói nhờ làm tốt công tác dân số giai đoạn (1993-2000) nên đã tránh sinh được nhiều triệu người.

- Theo ông, nguyên nhân nào khiến tỷ lệ sinh con thứ ba có xu hướng gia tăng?

- Vừa qua việc giải thể cơ quan dân số, việc sáp nhập, ổn định bộ máy ở địa phương có những chệch choạc. Nhiều tỉnh hiểu sai, giải thể là không còn công tác dân số nữa. Nhiều tỉnh ổn định bộ máy dân số còn chậm. Hệ quả là số người sinh con thứ ba ở một số tỉnh thành đã tăng lên.

- Khi sáp nhập bộ máy, Chính phủ cam kết đảm bảo hoạt động bình thường của các cơ quan, nhưng thực tế có những chệch choạc. Ông nhìn nhận thế nào về trách nhiệm của Bộ Y tế trong việc này?

- Thực ra Chính phủ đã cố gắng. Nhưng đúng là thời gian qua phải sáp nhập rất nhiều bộ, có rất nhiều việc phải làm nên đã không tránh khỏi một số lủng củng. Riêng đối với dân số thì trong 5-6 năm trở lại đây có tới 2 lần thay đổi tổ chức. Lần thứ nhất (năm 2002), cơ quan dân số sáp nhập với Ủy ban Bảo vệ chăm sóc trẻ em thành Ủy ban Dân số gia đình và trẻ em. Lần thứ hai (tháng 8/2007), Ủy ban Dân số gia đình và trẻ em lại giải thể, bộ phận dân số được sáp nhập vào Bộ Y tế. Điều này đã gây xáo trộn rất lớn.

Tôi cho rằng Bộ Y tế có rất nhiều kinh nghiệm trong công tác dân số, bởi vì gốc gác của dân số là từ y tế mà ra. Bên cạnh đó công tác dân số cần tới đội ngũ cán bộ công tác xã hội. Ở rất nhiều nước, Bộ Y tế làm cả công tác dân số.

- Vừa qua Chính phủ đã có công điện khẩn về việc củng cố bộ máy dân số ở tuyến tỉnh, huyện, Bộ Y tế sắp tới có những đoàn kiểm tra xuống địa phương. Theo ông, động thái này đã đủ mạnh?

- Những động thái trên của Chính phủ là hơi muộn, đáng nhẽ phải làm ngay khi sáp nhập xong. Việc kiểm tra, thanh tra là trách nhiệm của Chính phủ và bộ ngành, cần xem quy định của Chính phủ có được địa phương thực hiện không.

Tôi đã trao đổi với ngành dân số và được biết Bộ Y tế vừa cử 5 thứ trưởng dẫn đầu các đoàn kiểm tra đi các tỉnh. Kể ra họ đi sớm thì tốt hơn. Tuy nhiên, dù là muộn thì còn tốt hơn không làm. Bộ cần xem các tỉnh giải thể, sáp nhập bộ máy thì trụ sở dùng vào việc gì, cán bộ bố trí ra sao. Nếu Bộ Y tế kiểm tra sớm và trao đổi với trực tiếp một số tỉnh có vấn đề thì chắc chắn uốn nắn được.

- Ủy ban Các vấn đề xã hội sẽ triển khai việc giám sát lĩnh vực dân số như thế nào?

- Ủy ban Các vấn đề xã hội là cơ quan của Quốc hội, chịu trách nhiệm giám sát Chính phủ, Bộ Y tế trong việc triển khai nghị quyết của Quốc hội về giải thể Ủy ban Dân số gia đình và trẻ em và đưa dân số về Bộ Y tế, gia đình về Bộ Văn hóa thể thao và du lịch, trẻ em về Bộ Lao động Thương binh và Xã hội.

Dự kiến từ nay đến cuối năm, chúng tôi sẽ có một số đoàn giám sát làm việc với các bộ ngành, sau đó đi tìm hiểu tình hình thực tế ở các tỉnh. Trước kỳ họp thứ 4, Ủy ban Các vấn đề xã hội sẽ mời Bộ Y tế đến giải trình về việc sắp xếp, ổn định bộ máy của cơ quan dân số. Và đến kỳ họp thứ tư chắc chắn có một báo cáo gửi đại biểu về tình hình thực hiện nghị quyết của Quốc hội về công tác dân số, trong đó có mục tiêu giảm sinh.

Bộ Y tế thành lập 5 đoàn kiểm tra

Năm 2007, Quốc hội đặt chỉ tiêu mức giảm tỷ lệ sinh là 0,3 phần nghìn, nhưng Chính phủ chỉ đạt 0,25. Năm 2008, Quốc hội tiếp tục giao chỉ tiêu mức giảm tỷ lệ sinh là 0,3 phần nghìn. Tuy nhiên, theo Bộ Y tế, 3 tháng đầu năm 2008, có 39/64 tỉnh thành có mức sinh tăng mạnh, như TP HCM tăng hơn 30%, Hà Nội tăng 27%, Sơn La tăng 40%, Sóc Trăng tăng 41%... Trong số này có 5.000 bé là con thứ ba, tăng 17% so với cùng kỳ năm 2007.

Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến. Ảnh: H.K.

Trước tình hình trên, trao đổi với VnExpress bên lề kỳ họp Quốc hội, bà Nguyễn Thị Kim Tiến, Thứ trưởng Bộ Y tế cho biết, Bộ đã yêu cầu Tổng cục Dân số phối hợp với Bộ Y tế thành lập ngay 5 đoàn kiểm tra về công tác kế hoạch hóa gia đình. Bắt đầu từ ngày 20/5, các đoàn kiểm tra do các Thứ trưởng Bộ Y tế dẫn đầu sẽ xuống địa phương.

Trước đó, ngày 9/5, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã có công điện yêu cầu chủ tịch UBND tỉnh thành và các bộ ban hành quyết định thành lập tổ chức, bổ nhiệm và bố trí cán bộ làm công tác dân số, kế hoạch hóa gia đình các cấp xong trước ngày 31/5 theo quy định: thành lập Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình thuộc Sở Y tế; thành lập Trung tâm Dân số - Kế hoạch hóa gia đình ở cấp huyện; chuyển cán bộ chuyên trách dân số cấp xã về Trạm y tế và áp dụng các chế độ như đối với viên chức của Trạm y tế; tiếp tục duy trì đội ngũ cộng tác viên dân số.

Việc thực hiện phải báo cáo Thủ tướng trước ngày 5/6.

Theo VnExpress