Xá bấu làm từ nguyên liệu chính là củ cải kết hợp với đường và muối. Ngày nay, món ăn này được chế biến ở nhiều nơi và hầu như có mặt trong những ngày giỗ tết, đám cỗ của nhiều gia đình.
Xá bấu ngon nhất là khi ăn với cháo trắng nóng hổi trong những ngày trời se lạnh. Để có được những cọng xá bấu giòn, dai, ngọt, bùi như vậy người ta phải tiến hành một công đoạn sơ chế rất công phu và tốn nhiều thời gian.
Có hai loại là xá bấu mặn và ngọt. Với loại xá bấu mặn, khi làm nên chọn những củ cải to, xá bấu ngọt thì dùng những củ nhỏ, để tiết kiệm. Thông thường, người miền Tây làm xá bấu ngọt để đóng gói sản phẩm và bán cho khách du lịch vì loại này ăn ngon hơn xá bấu mặn.
Củ cải rửa sạch, cắt dài khoảng 5-10 phân, chẻ làm bốn và ướp muối. Sau đó đem củ cải ướp muối ra phơi nắng 2 ngày. Trong quá trình phơi tránh để củ cải dính mưa sẽ bị ôi, mốc.
Khi củ cải còn ẩm, nhưng cầm lên thấy dẻo, dai thì đem trộn với đường trắng ủ vài ngày cho củ cải ngấm là được. Lúc này người ta đóng gói vào túi nilon và đem bán. Xá bấu (khi chưa qua chế biến) đạt yêu cầu sẽ có có vị ngọt, mặn vừa phải, thơm mùi mật củ cải và hơi khô dai.
Xá bấu sau khi qua công đoạn sơ chế được mua về chế biến thành món ăn. Cách chế biến rất đơn giản. Chỉ cần đem xá bấu rửa sạch, thái thành tựng cọng nhỏ rồi đảo qua với dầu ăn, thêm vài lát cà chua tươi, rồi đem trộn lẫn đường, bột ngũ vị hương, rượu và thêm vài sợi giềng giã nhỏ cho thơm. Đường tan thấm vào từng cọng xá bấu là có thể ăn được. Nếu muốn có thể cho thêm ớt, giấm, hành xanh theo khẩu vị. Bên cạnh đó, người ta còn dùng xá bấu nấu canh với thịt, đem chiên với cơm, xào thịt, tôm… đem lại cảm giác ngon, lạ miệng.
Xá bấu ăn beo béo, giòn giòn, dai dai, với mùi thơm của củ cải cùng các vị chua, cay, mặn, ngọt của ớt, đường, giấm… rất thú vị, ăn một lần sẽ “mê”.
Bài và ảnh Phương Lam